شلمچه:

منطقه مرزی شلمچه در منتها اله غرب خرمشهر واقع شده است و نزدیك ترین نقطه مرزی به بصره می باشد. شلمچه یكی از محورهای هجوم دشمن در 31/6/59 به خرمشهر بود. در عملیات بیت المقدس اگر چه خرمشهر آزاد شد ولی با توجه به اهمیت نظامی شلمچه، دشمن به سختی از آن دفاع كرد و آن را در اشغال خود نگه داشت و پس از آن موانع، استحكامات و رده های دفاعی متعددی در این منطقه ایجاد كرد. رزمندگان اسلام با اجرای عملیات كربلای 5 در دی ماه 1365، این مواضع را در هم شكستند و شلمچه را آزاد كردند.

طلائیه:

حدود 45 كیلومتر از جاده اهواز را طی می كنید، به سه راهی ای بر میخورید به نام طلائیه، یك جاده فرعی شما را به سمت غرب تا نزدیكی مرز ایران و عراق می برد، درست در كنار مرز، پاسگاه طلائیه نامیده می شود. این منطقه یكی از محورهای مهم عملیات های خیبر و بدر می باشد و نیز كلیدی برای حفظ جزایر مجنون. بعد از جنگ در این مكان مقری جهت جستجوی پیكر مطهر شدا دایر شد. در مكانی كه تعداد زیادی از شهدا كشف شد حسینیه ای به نام حسینیه حضرت ابوالفضل(ع) بنا شد كه اكنون میزبان زائران كربلای طلائیه می باشد.

اروند كنار:

یكی از بخش های شبه جزیره آبادان است كه در 48 كیلومتری جنوب شرقی آبادان و در انتهای جاده آبادان-اروندكنار واقع شده است. این منطقه شاهد یكی از موفق ترین و بزرگ ترین نبرهای دوران دفاع مقدس می باشد. در عملیات والفجر8 غواصان خط شكن شبانه از اروند گذشته، خط دشمن را شكسته و موفق به آزادسازی منطقه فاو شدند. این عملیات ضربه مهلكی بر كمر ارتش بعث وارد آورد.

فكه:

این منطقه در شمال غرب استان خوزستان قرار گرفته است. فكه از شمال به منطقه چنانه، از غرب به خط مرزی و از جنوب به تنگه چزابه و بستان محدود می شود. منطقه فكه رملی و سرزمین شنهای روان است. دشمن بعد از اشغال منطقه در آن 16 رده موانع در مقابل رزمندگان اسلام ایجاد نموده بود. در عملیات والفجر مقدماتی رزمندگان پس از نبردی سخت در محاصره دشمن افتادند و عده ای از نیروها نیز مجبور به عقب نشینی شدند. این منطقه مزین به خون شهدای عملیات های والفجر مقدماتی و والفجر یك و سرداران شهید همچون حسن باقری، مجید بقایی، سید شهیدان اهل قلم مرتضی آوینی و نیز شهدای بزرگوار تفحص می باشد.

دهلاویه:

روستایی است در غرب سوسنگرد كه در جریان هجوم دشمن پس از 10 روز دفاع سرسختانه در تاریخ 24/7/59 اشغال شد. در طی عملیات هایی شهیدغیور اصلی و رزمندگان ستاد جنگ های نا منظم به فرماندهی شهید چمران تلاشهایی برای آزادی مناطق اشغال شده انجام دادند و سرانجام در تاریخ 27/6/60 در عملیاتی به نام آیت ا... مدنی (اولین شهید محراب) دهلاویه آزاد شد. در نزدیكی روستای دهلاویه یادمانی واقع شده كه محل شهادت دكتر مصطفی چمران (وزیر دفاع و نماینده مجلس ایران) به همراه تنی چند از همرزمانش می باشد.

آبادان:

حدود جغرافیایی شهر آبادان از این قرار است: از شمال به خرمشهر و رود كارون، از شرق به رودخانه بهمنشیر و اراضی مسطح باتلاقی و از جنوب و مغرب به اروند رود منتهی می شود. آبادان به سبب محصور بودن بین رود كارون و بهمن شیر، شبه جزیره ای را تشكیل می دهد. طول جزیر 64 كیلومتر و عرض آن تا 30 كیلومتر متغیر است. دشمن در آغاز تجاوز در سال 1359 تلاش كرد تا آبادان را به واسطه دور زدن خرمشهر و عبور از بهمن شیر اشغال كند ولی مقاومت مردم و حضور نیروهای ارتش و سپاه تلاش متجاوزان را به ناكامی كشاند و تنها توانستند این شهر را محاصره نمایند. با همت و تلاش نیروهای سپاه، ارتش و نیروهای مردمی در عملیات ثامن الائمه، حصر آبادان در مهر 1360 شكسته شد. این هشر در سالهای بعد به عنوان عقبه عملیات های مختلفی از جمله بیت المقدس، والفجر8 و كربلای 4 و 5 قرار گرفت. نقش و حماسه امام جمعه آبادان و جوانان این شهر در عرصه های دفاع مقدس برای همیشه ماندگار است.

پاسگاه زید:

وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه به سمت غرب (جاده شهید كاظمی) بروی پس از طی مسافتی به مزار تعدادی از شهدای گمنام عملیات رمضان می رسی. منطقه زید و ایستگاه حسینیه از محورهای مهم هجوم دشمن به خوزستان بود كه عراق از این طریق به جاده اهواز-خرمشهر دست یافت. این منطقه یكی از محورهای مهم عملیات های بزرگ بیت المقدس و كربلای 4 و 5 می باشد.

تنگه چزابه:

تنگه مهم چزابه در شمال غربی بستان و در مسیره جاده ای كه از مرز به طرف بستان كشیده شده، بین تپه های رملی و هورالهویزه، قرار دارد. دو جاده نظامی در دو سوی آن قرار دارد، جاده ای در خاك ایران كه چزابه را به فكه متصل می كند و جاده دیگری كه به العماره متصل می شود. دهانه این تنگه 5/1 كیلومتر می باشد و لذا از جنبه نظامی بسیار مهم و استراتژیك است. تنگه چزابه یكی از پنج معبر اصلی هجوم ارتش عراق به خوزستان بود.

هویزه:

شهر هویزه در 10 كیلومتری جنوب غربی سوسنگرد، مركز یكی از بخش های دشت آزادگان است. دشمن در آغاز جنگ با اشغال شمال و شرق هویزه، عملا آن را محاصره كرد. در عملیات هویزه در 15/10/59 رزمندگان از این منطقه نفوذ كردند و به محل استقرار دشمن در جنوب كرخه كور هجوم بردند و 800 نیروی عراقی را اسیر كردند كه این تعداد تا آن روز جنگ بی سابقه بود. اما با شروع پاتك های دشمن، نیروهای خط مقدم عملیات كه گروهی از پاسداران هویزه، حمیدیه و اهواز و گروهی از دانشجویان پیرو خط امام بودند، در محاصره قرار گرفتند و تعدادی از آنان از جمله سید حسین علم الهدی فرمانده سپاه هویزه به شهادت رسیدند. در طی عملیات بیت المقدس (اردیبهشت 61) منطقه هویزه آزاد شده و پیكر عزیر این شهدا در مكانی كه امروز به عنوان یادمان شهدای هویزه میزبان زایرین می باشد، كشف شد.

خرمشهر:

این شهر مهم استراتژیك مرزی 6500 كیلومترمربع مساحت دارد. خرمشهر از شمال به اهواز، از شرق به بندرماهشهر، از جنوب به آبادان و از غرب به مرز ایران و عراق محدود است و در زمان وقوع انقلاب اسلامی در سال 1357 حدود 000/220 نفر جمعیت داشت. خرمشهر در طول تاریخ خود چهار بار اشغال شد كه سه بار آن با اتكا به بیگانگان یا در برابر واگذاری بخشی از سرزمین ایران به وطن بازگشت. اما در آخرین بار، بدون پشتیبانی بیگانگان و بدون واگذاری حتی یك وجب از خاك ایران، خرمشهر آزاد شد. خرمشهر بعد از ظهر 31/6/59 زیر آتش سنگین ارتش عراق قرار گرفت. یگان های دشمن سپس در این منطقه تهاجم خود را از سه محور آغاز كردند: از جنوب ایستگاه حسینیه برای بستن جاده اهواز-خرمشهر و از سمت شمال و غرب خرمشهر برای دستیابی به دروازه شهر (پلیس راه). دشمن با اجرای آتش سنگین و هجوم قوای زرهی به سمت خرمشهر و محاصره آن طرح ریزی كرده بود كه هماهنگ با برنامه اشغال سه روزه استان خوزستان خرمشهر را نیز به اشغال در آورد، ولی با مقاومت حماسی مدافعان خرمشهر نه تنها دشمن در اشغال خوزستان ناكام ماند، بلكه با تحمل خسارات و تلفات بسیار، بعد از 34 روز جنگ و گریز، تنها توانست بخش غربی خرمشهر را تصرف كند. برای آزادسازی منطقه وسیع جنوب غربی اهواز، عملیات بیت المقدس از 10/2/61 آغاز شد كه نهایتاً در مرحله چهارم عملیات و در تاریخ 3/3/61 خرمشهر آزاد گردید. در روزهای پایانی جنگ و پس از پذیرش قطعنامه 598 از طرف ایران، ارتش عراق كه هیچگاه دست از خوی تجاوزكارانه خود برنداشته بود با انبوهی از لشكرهای خود در 31/4/67 با تهاجمی دیگر خود را به جاده اهواز خرمشهر رساند و 30 كیلومتر از این جادهخ را اشغال كرد. در حالی كه خرمشهر در خطر محاصره و اشغال مجدد قرار گرفته بود، با پیام هشدار دهنده امام خمینی(ره) و با حضور سپاه و انبوه نیروهای مردمی در این منطقه، طی سه روز درگیری و مقاومت، دشمن عقب رانده شد و حتی فرماندهان برای حمله مجدد و آزادسازی بصره نیز اعلام آمادگی كردند كه این بار حضرت امام فرمدند ما بر پیمانی كه بسته ایم، استواریم.

سایت 4 و 5 :

سایت موشكی و رادارهای 4 و 5 قبل از انقلاب برای كنترل كشورهای منطقه توسط آمریكا درست شد. این منطقه در همان روزهای اول جنگ به اشغال دشمن بعثی درآمد و به یكی از مراكز فرماندهی ارتش بعث تبدیل شد. به دلیل موقعیت استراتژیك، این منطقه یكی از اهداف عملیات فتح المبین قرار گرفت، كه پس از دور زدن دشمن و تصرف توپخانه های دشمن در تپه های علی گره زد توسط رزمندگان اسلام آزاد شد. طی عملیات فتح المبین غنایم زیادی به دست رزمندگان افتاد كه موجب تقویت و گسترش سازمان رزم سپاه شد.

یادمان شهدای فتح المبین:

در اولین روزهای جنگ دشمن تا پشت رودخانه كرخه جلو آمد و در حاشیه كرخه كه مشرف بر شهر شوش و جاده اندیمشك اهواز بود مستقر شد. حضور رزمندگان اسلام در این جبهه، با شكل گیری خط دفاعی و اجرای عملیاتی تحت عنوان امام مهدی(عج) در سال 1360، مقدمه اجرای عملیات فتح المبین شد. در جریان این عملیات تعدادی از نیروهای اسلام كه قصد رخنه به سنگرهای دشمن در شیارهای المهدی، شیخی و شلیكا را داشتند با سنگرهای كمین دشمن درگیر شدند كه منجر به شهادت تعدادی از رزمندگان شد. مزار شهدای گمنام عملیات فتح المبین و سنگرها و شیارهای به جای مانده از آن زمان بیانگر حماسه ای است كه شیر مردان الهی در آنجا خلق كردند.

بیمارستان صحرائی امام حسین(ع):

وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه 7 كیلومتر به سمت دارخوین بروی یك ساختمان بتونی بزرگ كه كاملاً استتار شده را به شكل شلی از خاك می بینی كه نام آن بیمارستان صحرایی امام حسین(ع) است. این بیمارستان توسط وزارت مسكن و شهرسازی قرارگاه مهندسی خاتم الانبیاء جهت پشتیبانی و مداوای مجروحین عملیات كربلای 5 و عملیات های بعدی همچون والفجر8 ساخته شد. این بیمارستان علاوه بر پذیرش مجروحین جنگی، مصدومین شیمیایی را نیز پذیرش می كرد. بیمارستان امام حسین(ع) كاملا مجهز بود بطوریكه دارای 8 اتاق عمل، 25 تخت اورژانس برای مصدومین شیمیایی، داروخانه، بخش ICU و آزمایشگاه، و 1450 نفر پزشك و كادر مرتبط پزشكی و 120 نفر كادر اجرایی بود. این بیمارستان با ارتفاع 5/1 متر خاك و 5/0 متر ماسه و قطعات بتونی كه قدرت تحمل بمبهای 500 پوندی را داشت، پوشیده شده بود.